(Kpss 2025) Ünite 1 - Bölüm 1: İslamiyet Öncesi Türk Tarihi | Ditage

 

a. Türk Adının Anlamı ve Kullanımı

Kaşgarlı Mahmut       : Olgunluk çağı

Ziya Gökalp                : Töreli, Kanun sahibi

Wambery                    : Türeyen - Çoğalan

G. Doerfer                   : Devlete bağlı halk

Müller                         : Nizamlı, Kuvvetli

Barthold                     : Birlik kazanmış halk

 

Uygur Metinleri          : Güç, Kuvvet

Çin Kaynakları           : Miğfer (T’u-küe)

İran Kaynakları          : Güzel İnsan

İslam Kaynakları        : Terk edilmiş halk

 

İlk Defa Nerede Geçti ve Kullanıldı?

① Çin krallığı Chu hanedanlığı dv.de Sui-şu adlı belgede ilk kez Türk adı (T’u-küe) geçer.

② II. Kök Türkler dv.deki Orhun anıtlarında Türk adı “Türük” şeklinde geçer.

③ 6. yy.da Orta Asya’ya Türkiye (Bizans).

④ 10. yy.da Volga - O. Avrupa arası Türkiye

⑤ 13. yy. Suriye ve Mısır için Türkiye denir

 

İtalyan Seyyah Marco Polo ll Milione adlı eserinde Anadolu’dan Küçük Türkiye, Orta Asya’dan Büyük Türkiye olarak bahseder.

 

Türk adı ilk yabancı Çin yazılarında geçer.

Türk adı ilk milli Orhun Abidelerinde geçer.

Türkiye adı ilk Bizans kroniklerinde geçer.

 

(!) Devlet Adı Olarak

1. Kök Türkler

2. Memlükler

3. Türkiye Cumhuriyeti

4. Hatay Cumhuriyeti

5. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

6. Türkmenistan

 

Not: Türkistan coğrafya adıdır. Devlet değildir.

b. Orta Asya’nın Sınırları ve Özellikleri

 

Doğusunda : Kingan Dağları ve Moğolistan,

Batısında      : Hazar Denizi ve itil Nehri,

Kuzeyinde   : Altay Dağları ve Sibirya

Güneyinde   : Hindikuş ve Karanlık Dağları

 

olan bölgeye Orta Asya (Türkistan) denir.

 

⬤ Özellikleri;

➜ Sert Karasal İklim tipi yaşanır.

➜ Şiddetli yağmurlar ve sert kuraklıklar olur.

➜ Genellikle dağlık bir coğrafyadır.

➜ Geniş çöller (Gobi, Karakurum, Kızılkum)

➜ Otlak alanlar yüksek düzlüklerde bulunur.

➜ Hazar Denizi, Aral ve Balkaş Gölleri;

➜ Ceyhun ve Seyhun Nehirleri;

➜ İrtiş, Selenga ve Orhun Irmakları bulunur.

 

Orta Asya şartları ekonomik yapıyı belirlemiş ekonomik yapı da sosyal hayatı biçimlendirmiştir. Türkler bu şartlar ile hayvancılık yaparak konar göçer bir hayat yaşamışlardır.

 

Hayvancılık ve göçebelik birbirlerinin hem nedeni hem de sonucudur.

 

c. Türk Göçlerinin Nedenleri Sonuçları

 

⬤ Nedenleri;

➜ İktisat : İklim, kuraklık, otlak azlığı…

➜ İktisat : Salgın hayvan hastalıkları

➜ Sosyal : Nüfusun artması

➜ Siyasi  : İç mücadele (boy kavgaları)

➜ Siyasi  : Dış baskı (Çin Moğol Yüeçi vs.)

➜ Siyasi  : Bağımsızlık fikri (Oksızlık)

➜ Siyasi  : Türk Cihan Hakimiyet iddiası

 

⬤ Sonuçları;

➜ Avrupa, Ön Asya, Balkan siyasi yapı değişti

➜ Tür tarihinin bütün incelenmesi zorlaştı

➜ Türklerin dili dini kültürü değişti, etkilendi

➜ Aynı zamanda kültür ihraç ettiler: Askerlik

➜ Farklı coğrafyalarda pek çok devlet kurdu.

➜ Türkler arasında yerleşik hayat yaygınlaştı.

➜ Yeni göç dalgalarına yol açtı (Kav. Göçü…)